Met verbazing nemen steeds meer mensen kennis van de ontkoppeling van de financiële markten van de reële economie. De Dow Jones Industrials index noteert een nieuwe ‘all time high’ en op hetzelfde moment wordt bekendgemaakt dat de in de Europese Unie enkel Duitsland economische groei laat zien. De man in de straat begrijpt dit al lang niet meer en je merkt dat er in de publieke opinie een toenemende afkeer ontstaat ten opzichte van de financiële markten. Op zich is dit natuurlijk niet zo vreemd, na al die financiële instellingen die in de problemen zijn geraakt en waarvoor de overheid (dus de belastingbetaler) mag inspringen. Bestuurders die zich als Zonnekoning gedragen en daarvoor ruimschoots worden beloond, het kan allemaal.

Er is veel over geschreven en ik wil hier niet uitgebreid over in herhaling vallen. De Amerikaanse Fed (het stelsel van Amerikaanse centrale banken) pompt al enkele jaren elke maand miljarden dollars in de economie door het opkopen van diverse (hypothecaire) leningen. De bedoeling van dit programma (thans zijn we aanbeland bij QE3) is dat dit geld uiteindelijk in de reële economie terechtkomt en daardoor de groei wordt aangezwengeld. Dit lijkt echter maar heel mondjesmaat te gebeuren. Het geld komt vooral terecht bij de banken die het dan weer beleggen in de aandelenmarkten. Opmerkelijk hierbij is dat dit zelfs door Fed officials wordt bevestigd: “The Fed has artificially sustained markets”, aldus Dick Fisher, President van de Dallas Federal Reserve bank. De aanhoudende stijgingen van de aandelenkoersen zijn niet het gevolg van verbeteringen in de ‘fundamentals’ van ondernemingen of een economische groei, maar van de manipulatie van de Fed, waardoor een nieuwe zeepbel ontstaat.

Natuurlijk is dit niet helemaal waar, omdat de winsten wel degelijk toenemen? Maar bedrijfswinsten hebben ook de eigenschap ‘mean reverting’ te zijn. Met ander woorden, hoge bedrijfswinsten worden afgewisseld door dalende winsten en andersom. Lineaire extrapolatie van winsten is een utopie.

Daarnaast, waar komen die winsten vandaan? Als we verder onder de motorkap kijken, dan zien we dat deze winsten vooral afkomstig zijn van verdergaande besparingen en efficiency verbeteringen. Uiteraard zeer belangrijk, een bedrijf moet ‘lean and mean’ zijn. Alleen zijn dit soort maatregelen altijd tijdelijk, want je kunt niet blijven snijden in de kosten. Op een gegeven moment moet de winst komen van stijgende omzetten, dus meer verkopen. De economie als moter van de bedrijfswinsten. Als de economie niet of te weinig groeit dan kunnen de bedrijfswinsten ook niet verder blijven stijgen. Gegeven de aanhoudende koersstijgingen op de beurzen komt het kritieke moment dichterbij. De reële economie zal nu snel signalen moeten geven dat de groei aantrekt en de werkloosheid daalt. Gebeurt dat niet, dan is er een groot probleem.

Dat probleem is er omdat de Fed feitelijk een putoptie onder de markt heeft gelegd door maandelijks voor $85 miljard dollar aan schuldpapier (Treasuries en  Mortgage Backed Securities) op te kopen totdat de werkloosheid onder de 6,5% daalt. Nu is de Fed als enige in staat om geld te creëren, maar iedereen begrijpt ook dat dit niet eindeloos kan doorgaan. Wat gebeurt er als de Fed met dit programma stopt? Het plan is om te stoppen als de economie aantrekt. Het programma kan dan geleidelijk worden stopgezet en deze overgangsfase leidt niet tot fors dalende obligatiekoersen, stijgende rentes en dalende aandelenkoersen. Maar dit is het meest gunstige scenario. Met houdt blijkbaar geen rekening met andere scenario’s en gaat door totdat het doel bereikt is, waarbij de zeepbel verder wordt opgeblazen.

Grafiek 1: Koersontwikkeling Amerikaanse S&P 500 ten opzichte van overige ontwikkelde aandelenmarkten

In grafiek 1 ziet u de koersontwikkeling van de Amerikaanse S&P 500 ten opzichte van overige ontwikkelde aandelenmarkten. Het is niet moeilijk te zien dat deze ‘outperformance’ zeer fors is. Ook hier is er altijd sprake van een ‘mean reverting’ principe. Met andere woorden, of de Amerikaanse markten zullen een flinke stap terug moeten doen of de overige markten zetten een forse stop voorwaarts.

Grafiek 2: Overzicht van ‘dure’ en ‘goedkope’ aandelenmarkten

In grafiek 2 ziet u een overzicht van de ‘dure’ en ‘goedkope’ aandelenmarkten. Duidelijk zichtbaar is dat Europa ‘goedkoop’ is. Natuurlijk komt dit omdat de aandelenkoersen van Spanje, Italië, Portugal e.d. fors gedaald zijn. Overigens, ook Nederland staat er tussen. Duidelijk is echter ook dat de Verenigde Staten inmiddels een van de duurste aandelenmarkten zijn. Een hoge koerswinstverhouding kan gerechtvaardigd zijn als de winsten ook verder blijven stijgen. Als dat echter niet gebeurt, dan is er een probleem, omdat de verwachtingen bijzonder hooggespannen zijn en beleggers dan snel afscheid zullen nemen van aandelen.

Grafiek 3: Marktsentiment Amerikaanse aandelenmarkt

In grafiek 3 tenslotte ziet u een overzicht van het huidige sentiment onder aandelenbeleggers in de Verenigde Staten. Beleggers zijn uitermate ‘bullish’ en dit mag als een contrair signaal worden gezien.

Je kunt de huidige situatie goed vergelijken als het dansen op de rand van de vulkaan. Zolang er niets gebeurt, gaat het goed. Maar ondergronds begint er van alles en nog wat te borrelen en je hoopt dat het niet naar boven komt. Ik blijf de markt vanaf de long kant volgen, om de eenvoudige reden dat de trend opwaarts is en je anders te veel rendement mist. Echter, gezien het alsmaar toenemende risico is mijn risicotolerantie afgenomen, hetgeen betekent dat het niveau waarop posities worden gesloten steeds dichter bij de huidige koersniveaus ligt.

 

Michael Ahrens houdt zich bezig met het ontwikkelen van cursussen en seminars en schrijft blogs over trading op persoonlijke titel (www.cyclustrader.nl) . Hij is daarnaast directeur en partner bij ML Finance Academy (www.mlfa.eu). De informatie in deze column is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Michael Ahrens geven zijn mening weer in zijn hoedanigheid als blogger en columnist bij DFT.nl. Het is mogelijk dat Michael Ahrens op het moment van schrijven posities in genoemde fondsen heeft. Bezoek voor dagelijkse marktcommentaren www.cyclustrader.nl of volg Michael Ahrens via twitter (@cyclustrader).